Hardnekkig gedrag kan een lading aan negatieve ervaringen geven, zowel van jezelf als je omgeving.
Het goede nieuws? Hardnekkig gedrag is gerelateerd aan de persoonlijkheid en daarmee kun je aan de slag!
Hardnekkig gedrag komt voor op verschillende niveaus
Gedrag is het zichtbare gedeelte van onze persoonlijkheid en is te onderscheiden in twee vormen, bewust gedrag en onbewust gedrag. Binnen gedrag bestaan er diverse niveaus waarin hardnekkig gedrag voor kan komen.
Kenmerkend gedrag
De eerste, kenmerkend gedrag, is het gedrag wat bij jou hoort. Typisch jij. Je talenten, de dingen waar je goed in bent. Bij je talenten hoort kenmerkend gedrag, maar ook het ‘teveel’ hiervan. Denk bijvoorbeeld aan die persoon die zo enthousiast is dat ze vergeet naar anderen te luisteren. Of die man die eerlijk wilt zijn maar daardoor anderen wegblaast. Of die behulpzame vrouw die soms als ‘bemoeial’ wordt gezien. Kortom: iedereen heeft gedrag dat typisch bij die persoon hoort.
Probleemgedrag
Wanneer bepaald gedrag leidt tot niet herstelbare schade, wordt het probleemgedrag genoemd. Boos of onredelijk zijn we allemaal wel eens en een flinke ruzie kan soms ook wat oplossen. Probleemgedrag daarentegen zorgt voor structurele problemen en het belemmert geluk. Bij structurele problemen kan je denken aan depressie of automutilatie, maar het kan ook gedrag zijn in relatie tot anderen, zoals ruzie of liegen. Probleemgedrag is dus uiterst vervelend voor jezelf en je omgeving. Gelukkig is hier iets aan te doen.
Gedragsproblemen komen namelijk voort uit omstandigheden. Gebeurtenissen die jij hebt meegemaakt in je leven hebben invloed op je gedrag. Het vormt de basis voor jouw reactie op een soortgelijke gebeurtenis in de toekomst. Wil je probleemgedrag aanpakken, dan is het het beste om de dingen die jij eerder hebt meegemaakt onder de loep te leggen en vervolgens aan te pakken. Dit is een ingewikkeld proces omdat je aan de slag gaat met levenslange overlevingsmechanismen zoals hardnekkige gewoontes. Dit werkt alleen als je er voor openstaat.
Gedragstoornis
Een gedragsstoornis is te herkennen aan een langdurig patroon van extreem moeilijk gedrag of gedrag dat tegen de normen ingaat, zoals vechten, stelen of liegen. Het gedrag kan lijken op probleemgedrag, maar er zijn twee grote verschillen: bij een gedragsstoornis komt het gedrag dat iemand vertoont voort uit een aandoening. Het gedrag is langdurig negatief. Om dit gedrag handelbaar te maken werk je samen met een psycholoog of psychiater.
Naast dat je je stoornis handelbaar kunt maken, is er altijd nog een deel van jouw persoonlijkheid waarmee je aan de slag kunt. Dit kan tegenstrijdig aanvoelen. Er is zoveel focus op de stoornis geweest, dat veel gedragingen er direct aan verbonden werden. En dat terwijl sommige gedragen niet per definitie stoornis gerelateerd zijn. Geef daarom niet te snel op, want er is zoveel meer mogelijk dan je zelf vaak denkt.
Hardnekkig gedrag veranderen
Maar hoe dan! Hoe kun je gedrag veranderen wat al zo lang aangeleerd is. Welk proces loop je door als je aan de slag gaat met gedragsverandering?
Gedragsverandering is mogelijk met de volgende stappen. Vier fasen die opnieuw doorlopen zullen worden om hardnekkig gedrag te veranderen.
Deze fasen zijn:
Herkennen – je merkt bepaald gedrag op en wordt hier bewust van
Erkennen – je erkent het gedrag als ineffectief of problematisch
Evalueren – je kijkt terug en je kijkt vooruit, onderzoekt en zet een stap vooruit. Je maakt een ‘stappenplan’
Loslaten – je accepteert het gedrag en het effect daarvan
Na deze vier fasen ben je bewust en kan je nieuw gedrag gaan toepassen.De keuze om met je gedrag aan de slag te gaan is een mooie en moedige eerste stap in de goede richting. Het proces van gedragsverandering gaat niet over rozen. Het vergt enorm veel oefening om een gedragsverandering te realiseren.
Je wordt telkens weer geconfronteerd met je gedrag (herkennen), je moet het herhaaldelijk erkennen als iets wat problematisch is en je moet weer evalueren. Vervolgens ga je opnieuw oefenen. Dit vergt vastbeslotenheid en doorzettingsvermogen, veerkracht en moed.
Er is geen vaste tijd of een aantal fases wat je moet doorlopen om gedragsverandering te realiseren. Dit proces zal bij iedereen anders gaan. Het hangt af van je karakter, je vastbeslotenheid en hoe goed je verschillende gedragingen in de praktijk uitprobeert. Dat laatste betekent dat je soms zelfs geforceerd of gespeeld moet oefenen met je gedrag. Het kan wat onwennig voelen, maar alleen op deze manier krijg je inzicht in wat bij jou past. Op een gegeven moment zul je merken dat je dingen anders doet en heb je gedragsverandering gerealiseerd. Je hardnekkige problematische gedrag is getransformeerd naar een positieve ervaring.
Samen reizen
Gedragsverandering is spannend, uitdagend en confronterend. Het is een reis met ups en downs. Maar het is ook helend. Je bent negatieve ervaringen gewend, je hebt lang genoeg van jezelf gebaald en veel negatieve reacties van je omgeving ontvangen. Het is daarom essentieel dat jij nieuwe positieve ervaringen opdoet.
Ik kan niet wachten om deze reis met jou aan te gaan. Om dat hardnekkige gedrag om te zetten in iets positiefs en dus jou een gedragsverandering te laten realiseren. Ben jij vastbesloten om jouw gedrag te veranderen en bereid om hard te werken? Klik dan hier om meer te lezen over coaching of plan via deze pagina direct een persoonlijk kennismakingsgesprek in.
